Đặt vấn đề
Sau khi xác định được những ưu tiên và chức năng của sản phẩm. Cũng như đã có câu trả lời cho câu hỏi lớn “Chúng ta sẽ làm cái gì ở sản phẩm này?”. Chúng ta có một bức tranh rõ ràng về những gì sẽ được đưa vào sản phẩm cuối cùng. Tuy nhiên, những gì chúng ta đang xác định và tổng hợp được chỉ là các mảnh ghép rời rạc, chưa có tính gắn kết để tạo thành một bức tranh sản phẩm tổng thể. Chính vì vậy, đây là thành tố tiếp theo chúng ta sẽ nghiên cứu – Thành tố UX 3: Định hướng cấu trúc.
Thế nào là Cấu trúc (Structure)?
Cấu trúc gắn liền đến tính hệ thống. Cấu trúc đề cập đến cách thức tổ chức và sắp xếp các yếu tố của một thiết kế để hỗ trợ các mục tiêu và nhiệm vụ của người dùng.
Ở các bước trước, chúng ta đã xác định được mục tiêu của sản phẩm và nhu cầu thực sự của người dùng. Chúng ta cũng đã xác định được sản phẩm sẽ có những tính năng và những nội dung nào sẽ được triển khai. Chúng ta đa có những nguyên liệu được xác định và giờ là lúc hệ thống hoá và cấu trúc hoá nhằm liên kết và kết nối chặt chẽ những nguyên liệu đó với nhau.
Kiến trúc thông tin
Kiến trúc thông tin xác định cách tổ chức và trình bày thông tin cho người dùng. Điều này bao gồm tổ chức nội dung, nhóm các thông tin liên quan và ghi nhãn các danh mục và phần. Mục tiêu là tạo ra một cấu trúc rõ ràng và trực quan hỗ trợ người dùng tìm thấy những gì họ cần. Lấy ví dụ về một website thương mại điện tử, kiến trúc thông tin bằng việc danh mục hoá các danh mục chính:
- Danh mục sản phẩm: Bao gồm các danh mục như Quần áo nữ, Quần áo nam, Quần áo trẻ em và Phụ kiện.
- Loại sản phẩm: Trong mỗi loại sản phẩm sẽ có các loại sản phẩm khác nhau như váy, quần, áo sơ mi, v.v.
- Thương hiệu: Người dùng có thể muốn duyệt các sản phẩm theo một thương hiệu cụ thể, vì vậy, điều quan trọng là phải bao gồm cách lọc theo thương hiệu.
- Kích thước: Người dùng có thể muốn lọc sản phẩm theo kích thước, vì vậy điều quan trọng là phải bao gồm cách lọc theo kích thước.
- Giá: Người dùng có thể muốn lọc sản phẩm theo phạm vi giá, vì vậy điều quan trọng là phải bao gồm cách lọc theo giá.
- Ưu đãi hoặc Giảm giá Đặc biệt: Người dùng có thể quan tâm đến việc duyệt qua các sản phẩm có ưu đãi hoặc giảm giá đặc biệt, do đó, điều quan trọng là phải bao gồm cả cách lọc theo những ưu đãi hoặc giảm giá đó.
Để tổ chức cấu trúc thông tin này, trang web thương mại điện tử có thể xem xét sử dụng menu điều hướng ở đầu trang, với các menu thả xuống cho phép người dùng truy cập từng danh mục. Sau đó, mỗi danh mục có thể có các danh mục con xuất hiện khi di chuột hoặc nhấp chuột. Ngoài ra, có thể có các bộ lọc trên thanh bên hoặc đầu trang cho phép người dùng tinh chỉnh tìm kiếm của họ theo thương hiệu, kích thước, giá cả và giao dịch.
Hệ thống điều hướng
Điều hướng đề cập đến hệ thống menu, liên kết mà người dùng sử dụng để di chuyển trên Website. Điều hướng phải dễ sử dụng và dễ hiểu, đồng thời phải hỗ trợ người dùng tìm đường đến thông tin họ cần ở bất kỳ đâu. Đối với một Website, chúng ta sẽ có nhiều điều hướng dành cho người dùng với những mục tiêu khác nhau muốn nhắm đến nhưng chúng ta cần tập trung vào điều hướng chính – điều hướng thể hiện tính cốt lõi của sản phẩm. Sau đó, sẽ tiếp tục xem xét đến các điều hướng phụ xung quanh – hay còn được gọi là điều hướng vệ tinh, với chức năng và vai trò bổ trợ cho điều hướng chính.
Ví dụ về một điều hướng chính (menu) của website thương mại điện tử về đồng hồ sẽ bao gồm: Đồng hồ Nam, Đồng hồ Nữ, Khuyến mãi, Về chúng tôi, Phụ kiện. Trong danh mục Đồng Hồ Nam sẽ có những điều hướng nhỏ hơn về các danh mục con như: Thương hiệu đồng hồ Seiko, thương hiệu đồng hồ Casio, thương hiệu đồng hồ Tissot, …
Nhìn chung, điều hướng cần được thiết kế theo cách giúp người dùng dễ dàng tìm thấy những gì họ đang tìm kiếm. Bằng cách sử dụng các yếu tố điều hướng rõ ràng và trực quan như menu thả xuống (dropdown) , đường dẫn (breadcrumb) và bộ lọc sản phẩm, chúng ta có thể tạo trải nghiệm người dùng liền mạch và tạo sự thú vị cho người dùng.
Hệ thống phân cấp cấp bậc
Hệ thống phân cấp thông tin đề cập đến cách ưu tiên và sắp xếp nội dung trên trang. Điều này bao gồm việc sử dụng các tiêu đề, tiêu đề phụ và các dấu hiệu trực quan khác để chỉ ra tầm quan trọng tương đối của các phần thông tin khác nhau. Hệ thống phân cấp được thiết kế tốt có thể giúp người dùng nhanh chóng xác định thông tin quan trọng nhất trên trang.
Hãy tưởng tượng chúng ta đang có 10 thông tin quan trọng cần truyền tải đến người dùng. Hãy sắp xếp thứ tự ưu tiên từ 1 đến 10 để truyền đạt đến người dùng một cách hiệu quả. Dễ dàng nhận thấy chúng ta cần phải xử lý hai việc:
- Sắp xếp ưu tiên: cần lựa chọn những thông tin quan trọng nhất, cốt lõi nhất mà chúng ta muốn người dùng hướng đến. Vì ít nhất, nếu sản phẩm chúng ta không hấp dẫn và khiến người dùng rời đi sau đó, họ vẫn đã tiếp nhận một số thông tin cốt lõi về sản phẩm. Điều đó có thể là nền tảng hoặc tiền đề cho sự quay lại của họ về sau. Ví dụ thiết kế Card Sản Phẩm thì bạn cần Tên, Giá, Giá khuyến mãi, Đặc điểm, Hình ảnh là những thông tin rất quan trọng, bạn không cần phải nhồi nhét Mô tả văn bản, Chứng nhận vào một cái Component Card được. Như vậy sẽ quá tải thông tin.
- Làm cho hiệu quả: đây là câu chuyện làm cho các thông tin trở nên nổi bật và dễ dàng tiếp cận. Cách nhấn mạnh, làm nổi bật, dùng hình ảnh liên quan, … là những cách giúp chúng ta truyền tại thông tin nhanh chóng và hiệu quả. Tính hiệu quả ở đây cốt lõi nhắm đến việc người dùng hiểu họ đang làm gì trên sản phẩm và giữ chân họ tiếp tục trên trang hoặc các điều hướng khác mà không gây sự khó chịu.
Luồng người dùng (User flow)
Luồng đề cập đến cách người dùng di chuyển qua thiết kế, từ trang hoặc phần này sang trang khác. Một quy trình được thiết kế tốt phải trực quan và dễ theo dõi, với các biển chỉ dẫn rõ ràng và tín hiệu trực quan hướng dẫn người dùng trải nghiệm.
Có 3 điểm cốt lõi mà UX designer cần phải tập trung giải quyết khi tạo Luồng người dùng (User flow): Hành động, Quyết định và Trải nghiệm.
Đọc chi tiết ở bài viết: Nền tảng User Experience: User flow trong thiết kế UX
Xử lý lỗi
Các thành phần trước chúng ta đã đi theo chiều thuận – cách để tạo được những trải nghiệm tốt. Tuy nhiên, cần phải nhìn theo hướng ngược lại – cách xử lý khi xuất hiện những trải nghiệm xấu. Một phần lớn của bất kỳ dự án thiết kế tương tác nào là liên quan đến việc xử lý lỗi của người dùng. Hệ thống sẽ làm gì khi mọi người mắc lỗi và hệ thống có thể làm gì để ngăn chặn những lỗi đó xảy ra ngay từ đầu?
Sẽ thật hoàn hảo và lý tưởng nếu người dùng dễ dàng hiểu và sử dụng sản phẩm của chúng ta mà không cần những hướng dẫn hay những “sai lầm” mắc phải. Thực tế, rất khó để sản phẩm đạt được mức độ hoàn thiện như thế về mặt trải nghiệm người dùng. Thậm chí, kể cả như vậy, người dùng mới lẫn thành thạo cũng sẽ đều mắc phải những “sai lầm”, hoặc “lỗi” (từ người dùng). Một ví dụ kinh điển trong khoá Figma thực chiến mà Rebo Agency vẫn thường dùng để minh hoạ cho lỗi cơ bản về UX, đó chính là tình trạng cho phép người dùng đặt hàng khi cửa hàng “không có hàng”. Trải nghiệm tồi tệ là khoảng cách giữa niềm tin – thứ mà website mang đến: tìm được sản phẩm từ SEO, giá cả phải chăng, tốc độ tải trang nhanh, nhiều người dùng đánh giá tốt, … và thực tế – sự thất vọng sau khi đã tìm hiểu rất kỹ, đi đến bước đặt hàng nhưng không thể vì “không có hàng” sau khi phải liên hệ đến cửa hàng.
Có nhiều dạng lỗi xảy ra trong rất nhiều trường hợp khác nhau. Điều quan trọng cần xác định đâu là những lỗi người dùng hay mắc phải hoặc những lỗi nghiêm trọng ảnh hưởng đền trải nghiệm người dùng, những lỗi này cần phải được liên tục tìm kiếm và sửa chữa trong quá trình phát triển sản phẩm. Cơ bản vì các lỗi sẽ ngăn cản người dùng đạt được mục đích của họ khi đến với sản phẩm, còn mục tiêu của sản phẩm là giúp người dùng đạt được thứ họ muốn. Đơn giản là để đạt mục tiêu cần phải liên tục quan tâm đến việc xử lý lỗi. Đó là điều bắt buộc!
Kết luận
Việc có một chuyên gia để giải quyết các mối quan tâm về cấu trúc hay không không quan trọng, nhưng điều quan trọng là những mối quan tâm đó cần được giải quyết bởi ai đó trong đội thiết kế của bạn. Sản phẩm của bạn phải có cấu trúc cho dù bạn có lập kế hoạch cho nó hay không. Các sản phẩm được xây dựng theo một kế hoạch cấu trúc rõ ràng có xu hướng là những trang web ít phải đại tu thường xuyên hơn, tạo ra kết quả cụ thể cho chủ sở hữu và đáp ứng nhu cầu của người dùng. Dù doanh nghiệp bạn có quan tâm đến việc này ngay từ đầu hay không thì một cách tự nhiên, các cấu trúc sẽ luôn có tác động đến cách người dùng sử dụng và trải nghiệm sản phẩm của doanh nghiệp.
Rebo Agency với phương pháp luận và kinh nghiệm xây dựng trải nghiệm người dùng vững chắc là đơn vị hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng bệ phóng kinh doanh kinh điển cho sản phẩm của mình. Chúng tôi xây dựng nguồn lực doanh nghiệp với khoá học Figma Thực Chiến, đào tạo thực tiễn và nâng cao năng lực chuyên môn từ nhân viên đến cấp quản lý của doanh nghiệp. Quá trình phát triển bền vững luôn cần sự vững chắc từ nội tại, không chỉ nằm ở những yếu tố bên ngoài. Trong một môi trường kinh doanh thay đổi liên tục như hiện tại, củng cố năng lực nội tại của doanh nghiệp nhằm đáp ứng đòi hỏi của thời đại là một định hướng khôn ngoan.
